Rektosel nedir?
Rektosel, kalın bağırsak son bölümünün (rektum) vajen arka duvarına doğru şişerek bombeleşmesidir. Özellikle kadınlarda doğum sonrasında sık rastlanan bir bulgu olup çoğu zaman yakınmalara yol açmaz. Pelvis boşluğundaki diğer organlardan mesane (sistosel) veya ince bağırsaklar (enterosel) vajene doğru fıtıklaşarak benzer sorunlar yaratabilirler.
Neden oluşur?
Genellikle rektum ve vajeni birbirinden ayıran bağ dokusu olan rektovajinal septum incelmesi ve zayıflaması ile birlikte pelvik taban kaslarının zayıflaması nedeniyle rektosel gelişebilir. Bu duruma yol açabilen nedenler:
- Normal vajinal doğum
- Doğum travması (forseps veya vakum kullanımı, yırtılma veya epizyotomi)
- Uzun süredir (>6 ay) devam eden kabızlık öyküsü
- Dışkılama esnasında aşırı ıkınma
- Jinekoloji veya rektum ameliyatları
Semptomlar
Küçük rektosellerin büyük bölümü yakınmalara yol açmaz. Büyük rektosel varlığında genellikle vajinada ele gelen bir şişlik fark edilir.
Rektuma ait yakınmalar
- Dışkılamada tam boşaltamama hissi
- Dışkının rektumun şişen / fıtıklaşan bölgesinde takılması
- Tuvalete çıkabilmek için vajinada şişen bölüme veya vajina / rektum arasındaki bölgeye elle basma ihtiyacı
- Tuvalete çıkarken aşırı ıkınma
- Günde birkaç kez dışkılama ihtiyacı
- Kabızlık
- Makat ağrısı
Vajinal yakınmalar
- Seks esnasında ağrı (disparoni)
- Vajinal kanama
- Vajende dolgunluk hissi
Tanı
Genellikle fizik muayene ile tanı rahatlıkla konulur. Ancak, şiddetini veya semptomlarla ilişkisini değerlendirmek amacıyla ek tetkikler gerekli olabilir.
- Defekografi: Dışkılama esnasında rektum ve anal kanalda meydana gelen değişiklikleri gösteren bir görüntüleme yöntemidir. Oldukça spesifik olup rektoselin boyutunu ve rektumla ilişkisini net olarak gösterebilir.
Tedavi Seçenekleri
Hastaların günlük hayatlarını etkileyen yakınmaları varsa rektosel tedavi edilmelidir. Tedavi öncesinde rektosel haricinde yakınmalara neden olabilecek hastalıklar yönünden değerlendirme yapılmalıdır. Ameliyatlı ve ameliyatsız tedavi yöntemleri mevcuttur.
Ameliyatsız Tedavi
Günlük rahat dışkılama alışkanlıklarının geliştirilmesi ve yumuşak kıvamda tuvalete çıkılması amaçlanır. Kabızlığın ve dışkılama esnasında ıkınmanın engellenmesi rektosele bağlı şişlik gelişme riskini azaltır.
Önlemler ve Tedaviler
- Lifli gıdalardan (sebze, meyve) zengin beslenme
- Yeterli su içilmesi (günlük 8-10 bardak)
- Dışkılama esnasında aşırı ıkınmaktan kaçınmak
- Tuvalete çıkarken vajinanın arka duvarına basınç uygulamak
- Kegel vb pelvik taban egzersizleri
- Biofeedback: rektumun duyusunu ve pelvik taban kas kasılmasını kuvvetlendiren bir pelvik taban fizik tedavi yöntemi
- Dışkı yumuşatıcılar
- Horman replasman tedavisi
Cerrahi Tedavi
Ameliyatsız yöntemler yetersiz kaldığında ve rektosel hastanın günlük hayatını engellemeye devam ettiği durumlarda ameliyatlı tedaviler uygulanabilir. Bu amaçla abdominal, rektal veya vajinal yöntemler kullanılabilir. Rektoselin boyutu ve yakınmalara uygun yöntem seçilir. Amaç:
- Rektosele bağlı oluşan fazla dokunun çıkarılması
- Rektum ve vajina arasındaki zayıflamış bağ dokusunun etraf dokular veya yama kullanılarak kuvvetlendirilmesi
