Kalın bağırsağın son bölümüne "rektum" denilir. Makat çıkışından önce huni şeklinde bir organ olup dışkının tuvalet öncesi bekletildiği bir alandır. Tümöral kitleler geliştiklerinde sıklıkla makattan kanama ile kendilerini gösterebilirler. Sıklıkla 40 yaş ve üzerinde gelişen bir hastalık olup makattan kanamaya neden olan diğer hastalıklar (hemoroid, anal fissür vb) ile karışabilir. Kolonoskopi tanı için en değerli yöntemdir, kitlenin görülmesini ve biopsi alınmasını sağlar. Tedavide altın standart ameliyatla kitleyi içeren bölümün çıkarılmasıdır. Rektumun etrafı leğen kemiği ile sarılı olduğundan ameliyatları özellik arz eder. Tümörlerin makata olan mesafeleri ve makat kaslarını tutma / etkileme oranları aynı bölgede farklı ameliyatların yapılmasını gündeme getirir. Tümörün yerleşim yeri ve etraf dokularla olan ilişkisi nedeniyle ameliyat öncesi veya sonrasıda kemoterapi / radyoterapi tedavileri gündeme gelmektedir. Güncel tedavilerle birlikte rektum tümörlerinin tedavisinde büyük aşamalar kaydedilmiştir. Neoadjuvan tedavilerle kitlelerin küçülmesi ve makat kaslarının korunması mümkün olabilmektedir.
Basur, makat bölgesinde bulunan damar yapıları ve düz kaslardan oluşan fonksiyonel bir yapıdır. Dışkılama haricinde makatın kapalı kalmasını sağlar ve sızıntıları engeller. Zaman içinde deforme olarak normalden fazla genişlemeye başlar ve makattan dışarıya sarkma gelişir. Özellikle sert dışkılama sonrasında tahrişe bağlı kanamalar oluşabilir. Şişen ve sarkan hemoroidler görevlerini yeterince yerine getiremez ve küçük sızıntılar sonucunda makat bölgesindeki deride kaşıntı görülebilir. Aşırı şişmeye bağlı tuvalete çıkarken zorlanma veya dışkılama sonrasında tam boşalmama hissi gelişebilir. Tuvalet sonrasında sarkan yapıları elle içeri itme ihtiyacı olabilir. Tedavide amaç hemoroid yapısının yeterince boşalmasını sağlamak ve sarkan bölümleri anatomik yerine geri asmaktır. Günümüzde ağrısız yöntemlerle hastaların çoğunda bu amaca ulaşmak mümkün olmaktadır.
Kalın bağırsak kanseri sıklıkla makattan kanama veya kabızlık gibi tıkanma bulguları ile kendini gösteririr. Hastalığın bulguları genellikle evreler ilerledikçe daha sık ortaya çıkar. Erken evrelerde yakalandığında tedavisi münkündür. Tarama için önerilen altın standart yöntem kolonoskopidir. Kalın bağırsağın tamamının iç yüzeyinin bir kamera aracılığıyla incelenmesi ile erken evre tümörlerin yakalanması mümkündür. Kitle saptandığında kolonoskopi ile parça alınarak patoloji incelemesi ile tanı konulur. Yerleşim yerine göre görüntüleme tetkikleri yapılır. Uzak organlara sıçrama yapmamış kolon kanserlerinde altın standart tedavi ameliyatla kitleyi içeren bölümün çıkarılmasıdır. Günümüzde kapalı yöntemlerle (laparoskopi, robot vb) bu ameliyatlar yüksek başarı ile uygulanmaktadır. Etraf dokulara ilerlemiş, geniş çıkarım gereken belli durumlarda açık ameliyat tercih edilebilir. Kolon kanseri ameliyatında tümörün lenfatik yayılım ağının temizlenmesi başarının anahtarıdır
