Kolon kanseri, kalın bağırsağın iç yüzeyini kaplayan hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar. Genellikle bağırsakta oluşan polip adı verilen küçük, iyi huylu yapılarla başlar. Bu polipler zamanla kansere dönüşebilir. Peki, kolon kanseri nasıl oluşur ve bu süreçte vücutta neler yaşanır?
Hücresel Değişimle Başlayan Süreç
Her sağlıklı hücre belirli bir düzende bölünür ve yaşam döngüsünü tamamladıktan sonra yerini yeni hücrelere bırakır. Ancak bazı hücrelerde DNA hasarı oluştuğunda bu düzen bozulur. Hücreler gerektiğinden fazla çoğalır ve ölmeleri gerekirken yaşamaya devam eder. Bu anormal hücreler, kalın bağırsağın iç yüzeyinde birikerek polipleri oluşturur. Polipler başlangıçta zararsızdır, ancak bazı türleri zamanla kansere dönüşebilir.
Kolon kanseri genellikle yıllar içinde gelişir. Bu da tarama yöntemleriyle erken tespit edilmesini mümkün kılar. Erken evrede saptanan kanser, tedaviye çok daha iyi yanıt verir.
Risk Faktörleriyle Güçlenen Zemin
Kolon kanseri nasıl oluşur sorusunun yanıtı yalnızca hücresel değişimle sınırlı kalmaz. Bu süreci hızlandıran bazı yaşam tarzı ve genetik faktörler bulunur. Özellikle düşük lifli ve yüksek yağlı beslenme, hareketsizlik, obezite, sigara ve alkol kullanımı riski artırır. Ayrıca ailesinde kolon kanseri öyküsü bulunan kişilerde genetik yatkınlık önemli rol oynar.
İleri yaş da kolon kanseri riskini artırır. Hastalık genellikle 50 yaş üzeri bireylerde görülür. Ancak son yıllarda genç yaşlarda da teşhis konan vaka sayısı artış gösteriyor. Bu durum, tarama ve erken teşhisin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Bağırsaktaki Değişiklikler Ne Anlama Gelir?
Kolon kanseri gelişmeye başladığında, kalın bağırsağın iç yapısında değişiklikler oluşur. Bu değişiklikler dışkılama alışkanlıklarını etkileyebilir. İshal, kabızlık, dışkının incelmesi gibi belirtiler bu sürecin habercisi olabilir. Ayrıca dışkıda kan görülmesi, karın ağrısı, ani kilo kaybı ve halsizlik gibi durumlar da dikkate alınmalıdır.
Vücut bu süreçte sessiz kalmaz. Küçük sinyallerle bir şeylerin ters gittiğini haber verir. Bu sinyalleri dikkate almak, hastalığın ilerlemesini durdurmak açısından büyük önem taşır.
Poliplerin İzinden Kanser Gelişebilir
Bağırsakta oluşan polipler her zaman kansere dönüşmez. Ancak bazı polip türleri, özellikle adenomatöz polipler, kolon kanseri için ciddi birer öncü olabilir. Bu nedenle kolonoskopi gibi tarama yöntemleriyle bu poliplerin erken aşamada tespit edilmesi büyük avantaj sağlar.
Kolonoskopi sırasında tespit edilen polipler alınarak kanserleşme riski ortadan kaldırılabilir. Bu da hastalığın hiç başlamadan engellenmesini sağlar. Özellikle 50 yaş sonrası düzenli tarama yaptırmak, kolon kanserine karşı en etkili korunma yollarından biridir.